ضریح سازی برای هییت – شیراز

در اصطلاح فارسی ضریح را صندوقی بر قبر و حفاظی گرداگرد قبر معنا کرده اند. در فرهنگ فارسی امروز چنین آمده است: ضریح صندوق مشبکی است که بر روی مزار اولیا و قدسیان نصب می کنند. به یقین شاهکار هنر فلزکاری ایران را باید در ساخت ضریح و درهای اماکن متبرکه دانست که یکجا مجموعه ای از هنرها با هنرمندی چند صنعتگر شکل می گیرد تا در نوع خود اثری برجسته و ماندگار را پدید آورد.معمولا برای ساخت ضریح، گروهی از نخبه ترین فلزکاران گردهم می آیند تا حسب تخصص خود، کار تهیه زیرساخت، زرگری، قلمزنی، مشبک کاری، میناکاری و غیره را زیر نظر مدیر مسئول که برای این امر خطیر تعیین شده، به انجام رسانند.نکاتی که در ساخت ضریح باید رعایت شود: عامل تقدس، استفاده نکردن از صورت در نقوش، کتیبه های قرآنی و طلا، آوردن سوره های یاسین، الرحمن» آیه تطهیر، آیه نور، عددهای بکار رفته و سمبل آن ها، ذکر نام بانی و تاریخ ساخت آن و علامتی به عنوان شاخص ضریح.ضریح از نظر فرم، محفظه ای است مکعب مستطیل با عرض و طول و ارتفاع متغیر که اغلب پلان آن مستطیل است و در نگاه اول چون اتاقکی فضای داخل مقبره را از اطراف جدا کرده است.اجزاء متشکله ضریح به ترتیب بدنه و اسکلت، پیکره های سنگی، ستون ها، پایه ستون، گوی ماسوره ها، لچکی ها، ترنج ها، کتیبه های نقره، حواشی برجسته کاری، کتیبه های طلا مشبک های طلایی، زهوارها، میخ های تزیینی، گلدان ها، نقاشی های داخل ضریح و پارچه روی سقف مزار می‌باشد. این چنین است که در بسیاری از اماکن متبرکه ایران و دیگر کشورهای جهان، ضریح های زیبایی، حاصل تلاش چندین ساله گروهی از فلزکاران ایرانی، در ابعاد پرشکوه آن ظاهر می شود.ساخت ضریح هشتمین پیشوای شیعیان جهان امام رضا(ع) و حضرت رقیه(س) از جمله نمونه هایی است که ضریح سازان هنرمند ایرانی، هنر والای خویش را همراه با ارادت و اخلاص عرضه داشته اند.

ضریح اصولاً به سازه فلزی گفته می شود که در مکان های مقدس یا زیارتگاه های امام زادگان نصب می گردد. نصب ضریح بر روی قبور امام زادگان دو حسن بزرگ دارد اول آنکه زوار در هنگام زیارت به آن مکان مقدس دسترسی ندارند چون همه زوار معمولاً با وضو وارد نمی شوند و دوم اینکه نذورات زوار در یک مکان امن قرار داده می شود. گنبد سازی

لطیفی علاوه بر ضریح به ساخت گنبد و گل دسته که معمولاً در نمای بیرونی مساجد و امام زادگان کاربرد دارد نیز همت گمارده اند. فلزاتی که در گنبد و گلدسته استفاده می شوند بیشتر انواع قوطی جات هستند، در مرحله اسکلت و تزئینات از سه نوع ورق استفاده می شود:

1-      ورق استیل عالی با دو رنگ طلایی و بی رنگ

2-      آلومینیم طلایی رنگ ثابت با تضمین

3-      برنج و مس با عمر ماندگاری محدود

ضریح، سازه مشبّکی از طلا، نقره، مس یا چوب و جز آن است، که بر روی مرقد (قبر) امام، امامزاده یا بزرگان مذهبی سازنددر سال ۱۹۳۰ میلادی، دولت سعودی اقدام به انهدام سازه‌هایی که بر روی قبرها بود کرد. مفتی‌هایی چون شیخ عبدالرحمن براک، شیخ ممدوح الحربی، دکتر ناصر العمر، ابن جبرین، دکتر سفر الحوالی و حامد العلی خواستار انهدام ضریح‌ها در عراق و به ویژه کربلا هستند.^[۴] برخی علمای شیعه مانند جعفر سبحانی معتقدند که علاوه بر تبرک جستن، اظهار علاقه و محبت از دیگر دلایل بوسیدن و احترام کردن ضریح حرم ائمه است و این عمل از روی عبادت و بندگی نیست.